Ontwikkelen van een expertsysteem voor het adviseren van het koolstofbeheer in de landbouwbodems

Organische stof wordt in de bodem voortdurend afgebroken en aangevoerd. De afbraak van organische stof in de bodem is zeer variabel en afhankelijk van tal van factoren. Ook de aanvoer van vers organisch materiaal zal verschillen van jaar tot jaar, o.a. afhankelijk van de geteelde gewassen en het gevoerde management. Er moet dan ook op langere termijn gekeken worden of het lukt om voldoende organische (kool-)stof in de Vlaamse akkers en graslanden te behouden. Door intensieve landbouw zonder voldoende toevoer van organisch materiaal vertonen talrijke landbouwpercelen in Vlaanderen kritisch lage organischekoolstofgehalten. Vanaf 1990 wordt een daling in de organischekoolstofgehalten vastgesteld. Mogelijke verklaringen zijn de omzetting van permanent grasland naar akkerland, de verminderde toediening van dierlijke mest sinds midden jaren ‘90 en gewijzigde teeltrotaties met vaak een groter aandeel snijmaïs. Het is belangrijk om op perceelsniveau de organischestofbalans in evenwicht te houden. Dat kan door de juiste bemesting te kiezen in functie van de teeltrotatie. Regelmatig vers organisch materiaal (onder de vorm van gewasresten of organische bemesting) toedienen, verhoogt het organischekoolstofgehalte. De stijging van het organischekoolstofgehalte hangt af van de kwaliteit en de stabiliteit van het toegediende verse organische materiaal. Bij het kiezen van een bemesting die voldoende organische koolstof aanvoert, moet je ook rekening houden met het Mestdecreet. De nutriëntenaanvoer door organische bemesting (dierlijke en andere bemesting) moet in rekening worden gebracht. Het behouden van een optimaal koolstofgehalte is dan ook een subtiele evenwichtsoefening. Hoe wordt koolstofbeheer het best aangepakt? Dat is het onderwerp van de brochure ‘Organische stof: sleutel tot bodemvruchtbaarheid’ en het handige computerprogramma ‘KOOLSTOFSIMULATOR’ uitgegeven door de dienst Land en Bodembescherming van de Vlaamse overheid. De brochure en de ‘KOOLSTOFSIMULATOR’ zijn gebaseerd op de studie ‘Ontwikkelen van een expertsysteem voor het adviseren van het koolstofbeheer in de landbouwbodems’. Deze studie werd uitgevoerd door de Bodemkundige Dienst van België en de Vakgroep Bodembeheer van de Universiteit Gent in opdracht van de dienst Land en Bodembescherming. Het eerste deel van de studie bestaat uit een literatuurstudie over organische stof in de bodem. Er wordt een overzicht gegeven van de bestaande wetenschappelijke en praktische kennis over de aard, functies en effecten van organische stof in de bodem. Tevens wordt de evolutie van organische stof in Vlaanderen besproken en worden mogelijke maatregelen toegelicht om het organische stofgehalte te wijzigen, met de voor- en nadelen en implicaties van bestaande wetgeving. Tenslotte wordt de keuze van het model voor het adviessysteem ‘KOOLSTOFSIMULTOR’ wetenschappelijk onderbouwd. Hierbij wordt de dynamiek van organische koolstof in de bodem grondig besproken, waarbij zowel fundamentele aspecten aan bod komen (modelleren van organische stof pools, verschillende kinetische modellen, ...), als meer praktische aspecten zoals stabiliteit van organische koolstof in allerlei types organisch materiaal. In het tweede deel van de studie wordt het adviessysteem ‘KOOLSTOFSIMULATOR’ verder uitgewerkt.