Bodemvruchtbaarheid van de akkerbouw- en weilandpercelen in België en Noordelijk Frankrijk (2016-2019)

In dit bodemvruchtbaarheidsoverzicht 2016-2019 wordt een bijzondere aandacht geschonken aan de zuurtegraad (pH) en het organische-koolstofgehalte, twee bodemvruchtbaarheidsparameters die een belangrijke bijdrage leveren aan de structuur van de bodem, de waterhuishouding en de beschikbaarheid van voedingselementen en die helpen om een uitstekend zaai- of plantbed voor te bereiden. Laat dit nu ook juist twee parameters zijn die we door goede landbouwpraktijken zelf in de hand hebben.

Een te lage pH kunnen we verbeteren door te bekalken en zo een quick win te realiseren. Wist je dat we in Vlaanderen jaarlijks een opbrengstverlies incasseren van 107 miljoen € als gevolg van te zure bodems? Dit betekent elk jaar een verlies van 167 € per hectare. Moesten we heel Vlaanderen in orde brengen inzake pH dan zou dit 113 € per hectare kosten. Deze herstelbekalking zal al direct 54 € per hectare opbrengen in het eerstvolgende teeltjaar en 167 € per hectare in de twee jaren daarna. Vervolgens zal, om de pH blijvend in orde te houden, elke vier jaar een onderhoudsbekalking uitgevoerd moeten worden die ongeveer 50 € per hectare kost. Ik wil er wel bij zeggen dat, per cm dat men dieper ploegt, de bekalkingskost op de meeste bodems stijgt met 10 €, alleen al voor de hogere bekalkingdosis die nodig is om het toegenomen bouwvoorvolume te ontzuren. Deze quick win maakt het meer dan de moeite waard om enerzijds de pH in orde te brengen en anderzijds grondig na te denken over de ploegdiepte.

Met een geoptimaliseerde organische-koolstofhuishouding boeken we winst op korte en lange termijn zowel op landbouwkundig als op maatschappelijk vlak. Denk maar aan de strijd tegen erosie en klimaatopwarming. Het koolstofgehalte blijft de laatste decennia onder druk staan. Immers, door dieper te ploegen werd koolstofarmere ondergrond gemengd met de koolstofhoudende bovenste laag, waardoor een verdunningseffect is opgetreden. Als de diepere ploegdiepte wordt aangehouden moet er blijvend een groter bodemvolume aangerijkt worden met organische stof. Samen met het frequent scheuren van grasland, de beperkingen voor het toedienen van dierlijke mest en de verschuivingen in de teeltrotaties met minder granen en dus minder ligninerijke oogstresten kennen we de redenen voor de stand still. Draai dit om en we vinden meteen werkbare oplossingen: enkele centimeters minder diep ploegen, aandacht voor teeltrotaties met meer ligninerijke gewasresten en inschakeling van groenbemesters en organische bemesting met zowel dierlijke mest als organische bodemverbeteraars.