Agrowaterloket voor en mét de Limburgse land- en tuinbouw!
Is het haalbaar om met water uit de Maaslandse grindplassen 2.200 ha aan groenten ondergronds te irrigeren? De Bodemkundige Dienst van België gelooft in het potentieel van een ondergronds irrigatiesysteem en maakt met de steun van het provinciale Droogte Innovatie Fonds alvast een grondige analyse.
Het Droogte Innovatie Fonds werd vorig jaar in het leven geroepen om innovatieve ontwikkelingen te stimuleren die de Limburgse land- en tuinbouw helpen in de strijd tegen de droogte. “De agrarische sector vertegenwoordigt een belangrijk aandeel in de Limburgse waterhuishouding. Dat betekent niet alleen dat ze veel baat heeft bij een sterk waterbeleid maar ook zelf een grote bijdrage kan leveren aan een evenwichtige waterbalans in onze provincie. Het Droogte Innovatie Fonds is hiervoor een belangrijk stimulerend instrument. Goed voor een hefboom van 1,25 miljoen euro. Het project subirrigatie in de groenteteelt kreeg dan ook 120 000 euro subsidie uit het DIF. Hiermee onderzoekt de Bodemkundige Dienst van België samen met het Proefstation voor de Groenteteelt en CIRO CVBA de opportuniteiten voor de groententeelt”, aldus gedeputeerde van Landbouw Inge Moors.
De Bodemkundige Dienst van België en het Proefstation voor de Groenteteelt hebben alvast een proefveld aangelegd om het correct gebruik van subirrigatie met behulp van ondergrondse druppelleidingen aan landbouwers te demonstreren en aan de hand van de nieuwste technologie de efficiëntiewinst te monitoren.
Gedeputeerde Inge Moors stelt eveneens het ‘agrowaterloket’ voor: ”Het Limburgs agrowaterloket is een portaaliste waar land- en tuinbouw terecht kunnen voor vragen rond waterbeheer”. Hiervoor wordt samengewerkt met innovatiesteunpunt van Boerenbond die bij 20 bedrijven een waterscan zullen uitvoeren.
Subirrigatie een oplossing bij droogte?
Irrigatie met behulp van druppelslangen die worden geplaatst op een diepte van 30 cm tot 50 cm is nieuw in Vlaanderen. Om dit te realiseren werd een uitgebreid proefveld aangelegd waarbij de nieuwste technologie wordt gebruikt om bijvoorbeeld ook de efficiëntiewinst te monitoren. Zo werden bodemvochtsensoren gekoppeld aan draadloze communicatiemodules om de vochtdynamiek bij subirrigatie nog beter in kaart te brengen. “Bij subirrigatie is die bodemvochtdynamiek geheel anders dan bij haspelberegening”, vertelt Pieter Janssens, onderzoeker van de Bodemkundige Dienst van België. “Rond de druppelslangen vormt zich een druppelkegel waardoor het bevochtigingspatroon waarschijnlijk heterogener is ten opzichte van het patroon bij haspelberegening.”
Naast de bodemvochtdynamiek wordt ook de ontwikkeling van het gewas nauwkeurig opgevolgd. De data van de bodemvochtsensoren en het verloop van de gewasontwikkeling bij wortelen worden gebruikt om een bodemwaterbalansmodel te kalibreren waarmee de watergebruiksefficiëntie van de subirrigatie wordt berekend. Of subirrigatie effectief efficiënter is, is nog maar de vraag. Omdat een deel van het irrigatiewater draineert, is het watergebruik bij de subirrigatie mogelijks minder efficiënt dan bij haspelberegening. De grootste winst die verwacht wordt is de besparing in energie gezien de druppelleidingen werken op lage druk.
Geen voedsel zonder water
In dit demonstratieproject wordt het principe van subirrigatie in de groententeelt onderzocht. Bij groenten in open lucht is irrigatie een noodzaak om in droge periodes een goede productie met een goede kwaliteit te verkrijgen. Daarnaast is water nodig om de groenten na de oogst te wassen en om gewasbescherming toe te kunnen passen. “Het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal om meer regenwater op te vangen en te infiltreren in het grondwater. Dit is de eerste maatregel die het risico op waterschaarste verkleint. Indien er dan toch irrigatie nodig is wordt dit uiteraard best toegepast op een efficiënte manier. Al zou ik toch de boodschap willen meegeven dat er geen voeding geproduceerd kan worden zonder water, “aldus Rik Ceyssens van Greenyard en tevens secretaris van CIRO. Indien gewassen bij cruciale momenten zonder water zitten, bv. bij kieming of vruchtvorming kan een volledige oogst verloren zijn. De levende materie waarmee in de agrarische sector gewerkt wordt (planten, dieren) is een wezenlijk verschil met heel wat andere industriële sectoren waar een productieproces vaak tijdelijk helemaal stilgelegd kan worden om nadien zonder problemen weer op te starten. Het economisch verlies wanneer een teelt niet voorzien werd van het optimale vochtvoorziening is bovendien veel ruimer dan enkel de primaire productiederving op zich. Voedingsbedrijven hebben immers voldoende aanvoer nodig om hun producten te kunnen blijven produceren. Productieverliezen hebben dus ook een zware impact op voedingsbedrijven en hun tewerkstelling. Kortom het hele ketenverhaal staat of valt met de kwaliteit van het waterbeleid voor de agrarische sector.
Recente neerslag neemt zorgen niet weg
Dat zowel wateroverlast als watertekort voor heel wat problemen kunnen zorgen, wordt steeds meer duidelijk. Ook onze provincie ontsnapt niet aan de extremen die het gevolg zijn van de klimaatverandering. De overvloedige neerslag van de jongste weken geeft misschien wel een vertekend beeld maar de voorbije jaren heeft de droogte een enorme impact gehad op de agrarische sector. De nood aan maatregelen die ervoor zorgen dat water bespaard en duurzaam (her)gebruikt wordt, was nog nooit zo groot. En juist bij hevige regenval moet het water vastgehouden kunnen worden zodat het beschikbaar is bij droogte.
Provincie Limburg maakt werk van een digitaal loket
Om maximaal in te zetten op watergerelateerde thema’s lanceerde gedeputeerde van Landbouw Inge Moors vandaag het nieuwe Agrowaterloket.
“Het uitwerken van innovatie ideeën en zorgen voor kennisopbouw is één. Maar die expertise moet ook omgezet worden naar schaalbare voordelen. Met het Limburgs Agrowaterloket willen we die brug helpen maken. Het loket moet gezien worden als één centraal punt waar landbouwers al deze informatie kunnen terugvinden. Het loket krijgt de vorm van een portaalsite www.agrowaterloketlimburg.be die voor iedereen toegankelijk is. Zo zullen ook gemeenten of andere actoren en zelfs het brede publiek hier vragen kunnen voorleggen over waterbeheer op en rond land- en tuinbouwbedrijven”, aldus gedeputeerde Inge Moors.
Het loket heeft als doel om de drempel tot informatie verder te verlagen en de hindernissen in kaart te brengen. De dienst Landbouw en Platteland van de provincie Limburg werkt hiervoor samen met het Innovatiesteunpunt van Boerenbond. Landbouwers zitten vaak met heel wat vragen omtrent haalbaarheid richting zowel technische, vergunningsmatige als economische aspecten. Via de loketfunctie kunnen vragen rechtstreeks gecapteerd worden. Het vormt de basis van de website die hiermee verder kan worden uitgewerkt. De vragen zullen bovendien helpen om het huidige beleid verder bij te sturen. “Met het loket houden we als het ware de vinger aan de pols en kunnen we samen met én voor de agrarische sector nog beter werken aan duurzaam waterbeheer”, gaat gedeputeerde Inge Moors verder.
Aanpak van droogte: alle beetjes helpen
De hevige regenval tijdens de wintermaanden en (extreem) droge zomermaanden brengen de waterbalans uit evenwicht. Er is nood aan maatregelen die ervoor zorgen dat water bespaard en duurzaam (her)gebruikt wordt. Maar ook bij hevige regenval, vastgehouden wordt waar mogelijk zodat het voldoende beschikbaar is bij droogte. Dé missie van het waterloket is vooral de agrarische sector te sensibiliseren en te inspireren voor een duurzaam waterbeheer. “Hoe algemeen het watertekort en de -overlast misschien wel zijn, toch ligt de oplossing vooral in maatwerk”, stelt gedeputeerde Inge Moors. “Er zijn heel wat paramaters waar de beschikbaarheid van af hangt. Door die grote diversiteit is de betrokkenheid van lokale spelers zeer belangrijk. Inzetten op meer waterinfiltratie, bewuster en beter beregenen, ideeën uitwerken rond wateropslag en -afvoer, teeltkeuze in functie van bodem, microklimaat en waterbeschikbaarheid. Elke land- of tuinbouwer heeft een unieke rol en kan mee ervoor zorgen dat de waterbalans terug kan worden hersteld”, aldus gedeputeerde Inge Moors.
Wateraudits
“In het samenwerkingsproject met het Innovatiesteunpunt is ook voorzien dat er op 20 bedrijven een gratis waterscan wordt uitgevoerd”, duidt Stijn Bossin. Bij de scan worden alle waterbronnen kritisch bekeken en worden de huidige waterstromen en de waterbehoefte in kaart gebracht. Zeker voor de land- en tuinbouwsector is een goede waterhuishouding belangrijk omdat zowel een tekort als een overschot aan water het bedrijfsrendement sterk beïnvloedt. Waterbesparende maatregelen maar dus ook opslagmogelijkheden zijn dus belangrijk, en ook in hoeverre de grondwaterwinning of de drinkwaterfactuur, zowel technisch als economisch, kan worden afgebouwd en vervangen door andere waterbronnen. Daarnaast wordt er gekeken of samenwerkingen met anderen, bijvoorbeeld industrie, werven, watzuiveringstations… mogelijk zijn om restwater te hergebruiken. Deze analyse wordt uitgevoerd door het Innovatiesteunpunt van Boerenbond. Landbouwbedrijven die geïnteresseerd zijn voor deze gratis screening, kunnen zich via www.agrowaterloketlimburg.be kandidaat stellen. Het project zal uiteindelijk de 20 meest interessante en diverse cases weerhouden. De diversiteit in zowel sectorvertegenwoordiging als mogelijke oplossingen, laat toe om bijkomende acties rond demonstratie en inspiratie te voorzien. Onder andere via infovergaderingen, bedrijfsbezoeken of demomomenten zullen goede praktijken rond bv. ontharding, irrigatie, beregeningstechnieken, opslag, … onder de aandacht worden gebracht.
Meer info:
Provincie Limburg - Kabinet gedeputeerde Inge Moors: Inge Verheyen (011 23 70 96), kabinetsmedewerker
Innovatiesteunpunt – Stijn Bossin (016 28 61 37), coördinator
Bodemkundige Dienst van België – Pieter Janssens (0473 31 02 96), projectcoördinator
Gerelateerde artikels
De Bodemkundige Dienst op je televisie
Zag jij BDB-ers Nawfal en Joris ook voorbijkomen op televisie?
We namen deel aan het televisieprogramma 'Kan ik het ook', te zien op vtm. Een van de presentatoren trok met Joris naar het veld om een bodemstaal te nemen en het daarna met Nawfal te analyseren in het labo.
Nieuw! Erkenning voor analyse PFAS in Bodemverbeterend middel
Het laboratorium van de Bodemkundige Dienst van België is sinds 1 juni 2024 erkend voor de analyse van PFAS in meststoffen/bodemverbeterende middelen
Thesisprijs voor onderzoek naar maaimeststoffen Jasper van Opstal
De thesisprijs voor biologische en agro-ecologische landbouw en voeding van het Vlaams BioKennisNetwerk ging dit jaar naar Jasper van Opstal. Jasper is student aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen van KU Leuven en werd in zijn onderzoek begeleid door Helena Vanrespaille, onderzoeker bij de Bodemkundige Dienst van België. Annemie Elsen en directeur Hilde Vandendriessche van de Bodemkundige Dienst waren zijn thesispromotoren.