MiNiMax - Mineralisatie van stikstof uit organische stof in de bodem maximaal benutten
Context
Hoge nitraatresiduen in het najaar op Vlaamse landbouwpercelen dragen nog steeds bij tot overschrijdingen van Europese normen voor grond- en oppervlaktewater. Dit is regelmatig het geval na aardappelen, maïs en verschillende groenteteelten zoals prei. De onderschatting van stikstofvrijstelling door de mineralisatie van organische stof in de bodem, die vaak leidt tot overdreven stikstofbemesting, is een belangrijke oorzaak. Een nauwkeurige inschatting van de stikstofvrijstelling tijdens het groeiseizoen is daarom uiterst belangrijk voor het optimaliseren van de stikstofbemesting. Echter, als gevolg van de complexe aard van stikstofmineralisatie, die o.a. wordt beïnvloed door de interactie van bodemfysische en -chemische eigenschappen, bodembeheermaatregelen en weersomstandigheden, wijkt de werkelijke stikstofmineralisatie in de praktijk vaak af van de verwachte hoeveelheid. Daarom is er een dringende nood aan een meer accurate kwantificatie het effect van teeltspecifieke beheermaatregelen op de stikstofmineralisatie bij veldcondities in Vlaamse landbouwbodems.
Doel
Het projectdoel is om de stikstofvrijstelling door mineralisatie van organische stof in de bodem maximaal te benutten bij de teelt van aardappelen, maïs en prei. Om de stikstofvrijstelling beter in te schatten worden de effecten van teeltspecifieke beheermaatregelen in deze gewassen bestudeerd, zoals specifieke bodembewerkingen voor, tijdens en na het groeiseizoen, vochtvoorziening door irrigatie en bemestingspraktijken. Door een accuratere inschatting van de stikstofmineralisatie in verschillende bodem- en veldcondities kan de stikstofbemesting geoptimaliseerd worden, wat zou leiden tot enerzijds een verminderd risico op nitraatuitspoeling naar het milieu en anderzijds tot een economisch voordeel voor de boer door mogelijke besparingen op de stikstofbemesting.
Daarnaast wordt een online dashboard ontwikkeld dat de landbouwers in staat stelt om de actuele stikstofgehalten in de bodem per teelt in hun buurt op te volgen. In dit dashboard worden de maandelijkse meetresultaten van een monitoringsnetwerk van 36 praktijkpercelen in heel Vlaanderen visueel voorgesteld. Om naar het online dashboard te surfen, klik hier.
Uiteindelijk worden de projectresultaten gebruikt voor het opstellen van een praktijkgids voor de landbouwers en voor de optimalisatie van een dynamisch N-balansmodel dat zal geïmplementeerd worden in een beslissingstool voor stikstofbeheer in Vlaamse landbouwbodems.
Actuele stikstofinhoud in Vlaanderen
Aanpak
- Jaarlijks voeren de projectpartners wetenschappelijke proeven per teelt uit, waarbij de focus ligt op de impact van algemene bodembewerkingen op stikstofmineralisatie in verschillende bodemtypes.
- Een monitoringsnetwerk van 36 praktijkpercelen verspreid over Vlaanderen wordt maandelijks opgevolgd. De actuele bodemstikstofgehaltes, de toegepaste teeltmaatregelen en bodembewerkingen, de stikstofbemesting en de weersgegevens worden in kaart gebracht en visueel voorgesteld in een vrij toegankelijk online dashboard.
- Jaarlijks worden praktijkproeven uitgevoerd waarbij de impact van specifieke bodembewerkingen en vochtvoorziening op stikstofmineralisatie wordt gekwantificeerd.
- De projectresultaten worden gecommuniceerd via diverse publicaties, het online dashboard, een praktijkgids en de ontwikkeling van een beslissingstool voor N-beheer in landbouwpercelen in Vlaanderen.
Foto: Praktijkproef waarbij de effecten van druppelirrigatie in maïs op stikstofmineralisatie worden gekwantificeerd.
Projectpartners: PCA (hoofdaanvrager), PCG, Hooibeekhoeve, Bodemkundige Dienst van België vzw
Financiering: Dit project wordt gesubsidieerd vanuit VLAIO-LA en verloopt in samenwerking met het Interprovinciaal Proefcentrum voor de Aardappelteelt vzw, Het Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw en Hooibeekhoeve, provincie Antwerpen.
Projectperiode: VLAIO Minimax termijn 1 oktober 2022 - 30 september 2026
Contact: De onderzoekers van de Bodemkundige Dienst die meewerken aan dit project zijn Mia Tits (mtits@bdb.be) en Jean-Pierre Pellissier (jpellissier@bdb.be)